Hak, insanın doğuştan getirdiği ve daha sonra hukuk düzeninin en temel hasta hakkı olan sağlık çalışanını seçmesi ve değiştirmesi, teşhis ve tedavilerinde katılımcı rol oynamaları şeklinde ifade etmek mümkündür.
Hekim Seçme Hakkı; ulusal ve uluslararası metinlerde şu şekilde yer almaktadır:
" Hasta hekimini özgürce seçme hakkına sahiptir." ( Lizbon Bildirgesi 1981 )
"Hastalar, sağlık sisteminin işleyişi ile uyumlu olarak, hekimlerini veya diğer sağlık personelini ve sağlık kurumlarını seçme ve değiştirme hakkına sahiptir." (Amsterdam Bildirgesi 28 - 30 Mart 1994 )
" Hasta özel veya devlet sektöründe olmasından bağımsız olarak hekimini ve hastanesini veya sağlık hizmeti veren kurumları özgürce seçme ve değiştirme hakkına sahiptir. Hasta herhangi bir aşamada diğer bir hekimin görüşünü alma hakkına sahiptir." ( Bali Bildirgesi Eylül 1995 )
" Yeterli bilgiye sahip her birey farklı tedavi prosedürleri ( yöntemleri) ve tedaviyi verecek kişiler arasında seçim yapma hakkına sahiptir. Hasta , hangi teşhis ve tedavi yönteminin kullanılacağı ve doktor, uzman veya hastane seçimi konularında karar verme hakkına sahiptir. Sağlık hizmetleri, bu tedaviyi uygulayacak çeşitli merkezler ( sağlık kurumları) ve doktorlar ile alınan sonuçlar hakkında bilgi vererek bu hakkın kullanılabileceğini temin etmelidirler. Bu hakkın kullanımını kısıtlayan tüm engeller kaldırılmalıdır. Doktoruna güvenmeyen bir kişi başka bir doktor talep edebilir / seçebilir. " ( Hasta Haklarına İlişkin Avrupa Statüsü Ana Sözleşmesi Temel Dokümanı Roma, Kasım 2002 )
"Sağlık müesseselerinde tatbik olunan usul ve kaideler mahfuz olmak üzere,hasta; tabibini ve diş tabibini serbestçe seçer. " ( 1960, Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 5. Madde )
"Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır." (1998, Hasta Hakları Yönetmeliği 9.Madde)
" Yataklı tedavi kurumlarında mevcut her klinisyen uzmanın poliklinik hizmeti vermesine yönelik düzenleme yapılarak hastaların hekim seçmesine imkan sağlanır. " ( 2005, Yataklı Tedavi İşletme Yönetmeliği 8. Madde)
" Her hastanın sağlık hizmetine uygun olması ve yetkili hekimin uygun görmesi halinde, kendisine sağlık hizmeti sunan kişi ve kuruluşu değiştirme hakkı bulunmalıdır." ( Hasta Hakları ve Sorumlulukları TS - 12222 Nisan 1997 )
" Hasta, mevzuatın belirlediği kurallara, tıbbi uygulamanın özelliklerine ve kurumun koşullarına göre hekimini seçmekte özgürdür." ( Hekimlik Meslek Etiği Yönetmeliği 22 . Madde )
Hekim Seçme Uygulamasıyla Amaçlanan;
– Poliklinik sayılarını artırarak yığılmaları önlemek ve hasta bekleme sürelerini azaltmak,
– Hastaların tedaviye etkin olarak katılabilmelerini ve tedaviden en etkili şekilde faydalanabilmelerini sağlamak için en iyi işbirliği yapabileceği hekime gitmesini sağlamaktır.
– Hastaların hastaneye her gelişinde, istedikleri takdirde aynı hekime muayene olabilmesini sağlamaktır.
Hastanelerde ayrıca , hastaların haklarını korumak ve sorunlara çözüm bulabilmek amacıyla Hastane Hasta Hakları Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul Hasta hakları ihlallerine ilişkin başvuruları inceleyerek değerlendirecek ve sonuçlandıracak, Hastane Hasta Hakları Uygulamalarını geliştirmek için Başhekime önerilerde bulunacaktır.
Hasta Hakları Biriminin Temel Sorumlulukları Şöyledir;
– Özürlü hastalara hastane içerisinde muayene ve tedavilerinde yardımcı olmak,
– Hasta ve sağlık personeli arasında ilişki ağı kurulmasını sağlamak,
– Hasta memnuniyetini ölçmek için anket çalışmaları yapmak,
– Hasta Hakları merkez biriminin hazırlamış olduğu hizmet içi eğitim ve halkın sağlık eğitimi çalışmalarına yardım etmek,
– Hasta Hakları uygulamalarının geliştirilmesi için yerel düzeyde çalışmalar yapmaktır.
Hekim Seçme Hakkı; ulusal ve uluslararası metinlerde şu şekilde yer almaktadır:
" Hasta hekimini özgürce seçme hakkına sahiptir." ( Lizbon Bildirgesi 1981 )
"Hastalar, sağlık sisteminin işleyişi ile uyumlu olarak, hekimlerini veya diğer sağlık personelini ve sağlık kurumlarını seçme ve değiştirme hakkına sahiptir." (Amsterdam Bildirgesi 28 - 30 Mart 1994 )
" Hasta özel veya devlet sektöründe olmasından bağımsız olarak hekimini ve hastanesini veya sağlık hizmeti veren kurumları özgürce seçme ve değiştirme hakkına sahiptir. Hasta herhangi bir aşamada diğer bir hekimin görüşünü alma hakkına sahiptir." ( Bali Bildirgesi Eylül 1995 )
" Yeterli bilgiye sahip her birey farklı tedavi prosedürleri ( yöntemleri) ve tedaviyi verecek kişiler arasında seçim yapma hakkına sahiptir. Hasta , hangi teşhis ve tedavi yönteminin kullanılacağı ve doktor, uzman veya hastane seçimi konularında karar verme hakkına sahiptir. Sağlık hizmetleri, bu tedaviyi uygulayacak çeşitli merkezler ( sağlık kurumları) ve doktorlar ile alınan sonuçlar hakkında bilgi vererek bu hakkın kullanılabileceğini temin etmelidirler. Bu hakkın kullanımını kısıtlayan tüm engeller kaldırılmalıdır. Doktoruna güvenmeyen bir kişi başka bir doktor talep edebilir / seçebilir. " ( Hasta Haklarına İlişkin Avrupa Statüsü Ana Sözleşmesi Temel Dokümanı Roma, Kasım 2002 )
"Sağlık müesseselerinde tatbik olunan usul ve kaideler mahfuz olmak üzere,hasta; tabibini ve diş tabibini serbestçe seçer. " ( 1960, Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 5. Madde )
"Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır." (1998, Hasta Hakları Yönetmeliği 9.Madde)
" Yataklı tedavi kurumlarında mevcut her klinisyen uzmanın poliklinik hizmeti vermesine yönelik düzenleme yapılarak hastaların hekim seçmesine imkan sağlanır. " ( 2005, Yataklı Tedavi İşletme Yönetmeliği 8. Madde)
" Her hastanın sağlık hizmetine uygun olması ve yetkili hekimin uygun görmesi halinde, kendisine sağlık hizmeti sunan kişi ve kuruluşu değiştirme hakkı bulunmalıdır." ( Hasta Hakları ve Sorumlulukları TS - 12222 Nisan 1997 )
" Hasta, mevzuatın belirlediği kurallara, tıbbi uygulamanın özelliklerine ve kurumun koşullarına göre hekimini seçmekte özgürdür." ( Hekimlik Meslek Etiği Yönetmeliği 22 . Madde )
Hekim Seçme Uygulamasıyla Amaçlanan;
– Poliklinik sayılarını artırarak yığılmaları önlemek ve hasta bekleme sürelerini azaltmak,
– Hastaların tedaviye etkin olarak katılabilmelerini ve tedaviden en etkili şekilde faydalanabilmelerini sağlamak için en iyi işbirliği yapabileceği hekime gitmesini sağlamaktır.
– Hastaların hastaneye her gelişinde, istedikleri takdirde aynı hekime muayene olabilmesini sağlamaktır.
Hastanelerde ayrıca , hastaların haklarını korumak ve sorunlara çözüm bulabilmek amacıyla Hastane Hasta Hakları Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul Hasta hakları ihlallerine ilişkin başvuruları inceleyerek değerlendirecek ve sonuçlandıracak, Hastane Hasta Hakları Uygulamalarını geliştirmek için Başhekime önerilerde bulunacaktır.
Hasta Hakları Biriminin Temel Sorumlulukları Şöyledir;
– Özürlü hastalara hastane içerisinde muayene ve tedavilerinde yardımcı olmak,
– Hasta ve sağlık personeli arasında ilişki ağı kurulmasını sağlamak,
– Hasta memnuniyetini ölçmek için anket çalışmaları yapmak,
– Hasta Hakları merkez biriminin hazırlamış olduğu hizmet içi eğitim ve halkın sağlık eğitimi çalışmalarına yardım etmek,
– Hasta Hakları uygulamalarının geliştirilmesi için yerel düzeyde çalışmalar yapmaktır.